Irlandzka whisky czyli mniej znana a zacna

Irlandzka whisky to jeden z najbardziej klasycznych alkoholi w ogóle a przede wszystkim jeden z najbardziej znaczących (nie tylko historycznie) rodzajów wiadomego trunku. Zdziwiony? Bardzo możliwe, że takie postawienie sprawy wielu wyda się zaskakujące, jako że irlandzka whisky nie jest aż tak popularna jak szkocka whisky czy też amerykańskie bourbony. Tymczasem to alkohol, bez którego historia whisky nie byłaby taka sama. Oto co każdy amator bursztynowego napoju powinien wiedzieć o whisky pochodzącej z Zielonej Wyspy.

Irlandzka whisky – ogólna charakterystyka

Irlandzka whisky związana jest z jednoznacznymi i bardzo klarownymi zasadami produkcji i destylacji. Określa je tak zwany Irish Whiskey Act – dokument z początku lat osiemdziesiątych. Wedle jego zapisów trunek, by był prawdziwie irlandzką whiskey (wedle typowej irlandzkiej pisowni z literą e), musi powstawać w Irlandii lub Irlandii Północnej. Do jego produkcji powinien być używany zbożowy zacier przefermentowany przy udziale drożdży. Irlandzka whisky powinna leżakować minimum trzy lata w beczkach, które muszą być wykonane z drewna. Dodatki? Dopuszczalne są tylko dwa – karmel oraz woda. Nic więcej.

Irlandzka whisky to kwiatowe nuty w aromacie i smaku. Pobrzmiewać mogą także reminiscencje owoców suszonych, cytrusów a nawet orzechów. Z zasady jest to alkohol dość gładki i lekki, co odróżnia tę whisky na przykład od jej szkockiego odpowiednika. Ten bowiem z zasady jest raczej wyrazisty w smaku, nie brakuje w nim mocnych (choćby torfowych) nut.

Irlandzka whisky – historia

Powiedzieć, że irlandzka whisky jest dziś za mało znana i popularna w porównaniu do wagi wkładu Irlandczyków w tradycję trunku, to nic nie powiedzieć. Czy wiesz bowiem, że to właśnie w Irlandii (najprawdopodobniej) whisky ma swój początek? To właśnie tam już w okolicach siódmego wieku naszej ery mnisi poczęli pędzenie trunku, który z początku określany był jako woda życia. Początkowo whisky pozyskiwano jako efekt fermentacji owoców, a wykorzystywana była… w celach leczniczych. Stąd brzmienie starodawnej nazwy. Dawniej wierzono, że whisky może leczyć liczne choroby i dolegliwości, w tym na przykład… ospę!

To właśnie Irlandczycy „wyprawili” whisky także do innych krajów. Za ich sprawą napój w dziewiątym wieku naszej ery zawędrował do Szkocji. Przez całe dekady irlandzka whiskey była tą najbardziej znaną na całym świecie. Ponoć kosztowały jej nawet korowane głowy na czele z królową angielską i rosyjskim carem.

Irlandzka whisky – od złotych czasów do kryzysów

Przez długie lata irlandzka whisky święciła triumfy. Niestety w XIX i XX wieku nastały cięższe czasy. Pewnego rodzaju kryzys nie tylko irlandzkiej whisky wiązał się z licznymi działaniami mającymi na celu zmniejszenie spożycia alkoholu w społeczeństwach europejskich i nie tylko. Wskazać można krucjatę antyalkoholową, jaka miała miejsce w XIX wieku czy wojnę o niepodległość oraz lata wojny domowej w Irlandii pod koniec drugiej dekady XX wieku. Te ostatnie wydarzenia uderzyły bardzo mocno w irlandzką whisky. Wszystko za sprawą handlowych sankcji nałożonych ówcześnie na wyspę. Doprowadziły one do ogromnego kryzysu przemysłu gorzelniczego.

Jednak to miała być dopiero uwertura do jeszcze gorszego kryzysu. Tym okazała się amerykańska prohibicja. Jako że irlandzka whiskey w wielkiej mierze była produkowana na rynek amerykański, wiele gorzelni zbankrutowało. Pod koniec prohibicji w USA w Irlandii działały jedynie dwie gorzelnie. Po tych wydarzeniach pozycję lidera w Stanach przejęła szkocka whisky. Po latach Irlandczycy próbowali powrócić do dawnej świetności. W połowie lat sześćdziesiątych stworzyli konsorcjum, które miało poprawić sytuację irlandzkiej whisky na globalnych rynkach. Jednak po dziś dzień potęga nie wróciła. Irlandzki trunek to zaledwie kilka procent światowej produkcji.

Irlandzka whisky – kluczowe przykłady

Irlandzka whiskey różni się od szkockiej przede wszystkim faktem podlegania aż trzykrotnej destylacji. Trunek produkowany na Zielonej Wyspie powstaje z jęczmienia i słodu jęczmiennego. Jego najbardziej znane przykłady, to marki powstające w ramach wspomnianego wyżej konsorcjum – Irish Distillers. Wśród najpopularniejszych irlandzkich whisky wymienić można Redbreast, Paddy, Midleton Very Rare czy chyba najbardziej znanego Jamesona. Co do tego ostatniego rok w rok sprzedawanych jest na świecie ponad 20 milionów butelek trunku. Jameson jest eksportowany do 120 krajów, co czyni go najbardziej znaną marką pochodzącą z Zielonej Wyspy.

Nie oznacza to jednak, że w Irlandii nie funkcjonują mniejsze destylarnie. W nich powstają takie whisky jak Tullamore Dew, czy Kilbeggan. Pewną popularnością cieszy się także Bushmills. Rynek irlandzki choć nie jest tak bogaty i rozwinięty jak choćby rynek szkocki, ma jednak do zaoferowania niejeden ciekawy przykład zacnego destylatu.

Irlandzka whisky – rodzaje

Można wymienić kilka różnych rodzajów omawianego tu trunku. Pierwszym, o którym warto wspomnieć, jest Irish Malt Whiskey. Jest to whisky, która w stu procentach powstała z zesłodowanego jęczmienia. Jej smak jest nieco słodki, a tekstura oleista. Przy tej okazji warto zwrócić uwagę na kwestię nazewnictwa. Tradycyjnie trunek powstający na Zielonej Wyspie to nie whisky (jak na przykład w Szkocji), ale whiskey. Irlandczycy stosują właśnie taką pisownię. Dlatego w tym artykule przy oficjalnych określeniach stylów destylatu stosujemy wersję tradycyjną.

Kolejny przykład irlandzkiego trunku, który warto wymienić, to Single Pot Still Whiskey. Występuje on tylko w przedstawianym tu kraju. Jest to whisky produkowana przy wykorzystaniu słodowanego i niesłodowanego jęczmienia. To lekkie w aromacie i smaku whisky, które odznaczają się kremowym charakterem. Następnie warto wskazać Irish Grain Whiskey produkowaną w mniej niż trzydziestu procentach z zesłodowanego jęczmienia oraz innych zbóż. Może to być na przykład kukurydza lub pszenica. Taka whisky może być zarówno delikatna jak i wyrazista w smaku. Wreszcie możemy mówić o Irish Blended czyli mieszankach powyżej wymienionych.

Whisky z Irlandii – miejsca produkcji

Jak stwierdziliśmy wcześniej, wiele kryzysów sprawiło, że liczba gorzelni funkcjonujących w Irlandii nie jest wielka. Co za tym idzie w tym kraju nie możemy mówić o podziale na regiony zajmujące się produkcją trunku (jak ma to miejsce choćby w Szkocji). Jeszcze niedawno w Irlandii funkcjonowało zaledwie kilka większych gorzelni wytwarzających whiskey irlandzką whisky typu single malt, single grain czy pure pot still. Jednak ostatnie lata sprawiły, że zainteresowanie whisky na świecie zaczęło wzrastać. Co za tym idzie także sytuacja gorzelnictwa na Zielonej Wyspie ulega zmianie. Może Irlandczycy kiedyś wrócą do dawnej świetności, a tamtejsze whisky single malt leżakowane w dębowych beczkach znów zawładną produkcją światowej whisky?

Podsumowanie

Omówiony tu alkohol z pewnością wart jest poznania. Winien go kojarzyć każdy fan bursztynowego napoju. Jeżeli chcesz posmakować „wody życia” prosto spod Dublina, sięgnij po Jamesona bądź inną markę i ciesz się delikatnymi charakterystycznymi aromatami. Whisky z Irlandii ma swój własny niepowtarzalny styl.